سنگ ها
| |||||
آهن ربا
8 
درس علوم تجربی چهارم ابتدایی
بخش 8
آهن ربا
آهن ربا قطعه ای است که ذرات آهن و فولاد را به خود جذب می کند. به آهنربا مغناطیس هم می گوئیم. می توان گفت هر جسمی که خاصیت آهن ربایی داشته باشد دارای خاصیت مغناطیسی است.
کره زمین نیز دارای دو قطب اصلی شمال و جنوب است که برای تشخیص این قطب ها قطب نما ساخته شده و جهت یابی می کنند.
هر آهن ربا دو سر دارد که به هر یک از سرهای آن قطب گفته می شود. قطبی از آهن ربا که به سمت شمال قرار می گیرد قطب شمال نامیده می شود که با علامت N نمایش داده می شود. قطب دیگر آهن ربا که به سمت جنوب قرار می گیرد، قطب جنوب نامیده می شود که با علامت S مشخص می شود.
کره زمین در اطراف خود میدان مغناطیسی وسیعی تولید می کند و عقربه قطب نما که خود خاصیت آهنربایی دارد، در میدان مغناطیسی زمین خود به خود در جهت شمال و جنوب کره زمین می ایستد.
هرگاه قطعه ای آهن را از یک جهت به آهنربایی بکشیم، قطعه آهنی نیز آهن ربا می شود. (انجام آزمایش آهن ربا بسازید ص 60 کتاب)
وقتی ذرات ریز آهن یا سنجاق های ریز جذب آهن ربا می شوند مشاهده می کنیم که دو سر آهن ربا مقدار بیشتری آهن یا سنجاق به خود جذب نموده اند.
اگر دو آهن ربا را به هم از طرف قطب های هم نام آنها (مثلاً قطب S) به هم نزدیک کنیم به یکدیگر جذب نمی شوند و بر عکس اگر از طرف دو قطب غیر همنام (مثلاً S و N) به هم نزدیک شوند، همدیگر را جذب خواهند کرد.
آهن ربای الکتریکی:
قطعه سیم روکش دار را دور یک میخ ببندید و دو سر سیم را به دو سر یک باتری وصل کنید. حالا اگر میخ های کوچک یا براده های آهن را به میخ نزدیک کنیم جذب میخ می شوند. به این میخ که خاصیت آهن ربایی پیدا کرده آهن ربای الکتریکی می گوئیم.
هرچقدر مقدار سیم ها بیشتر باشد، آهن ربای قوی تری درست می شود و در صورت قطع جریان برق میخ. خاصیت آهن ربایی را از دست می دهد. با کمک آهن ربای الکتریکی می توان قطعات بزرگ آهنی را جابه جا کرد مانند جرثقیل.
پرسش های فصل 8
جای خالی را با کلمات مناسب پر کنید.
1- هر آهن ربا 2 قطب دارد.
2- قطب شمال آهن ربا را با علامت N نشان می دهند.
3- در آهن ربا قطب های همنام یکدیگر را جذب نمی کنند.
4- قطب شمال آهن ربا، قطب جنوب آهن ربای دیگر را جذب می کند.
5- اگر سرهای دو آهن ربا قطب N و S باشند، در صورت نزدیک شدن به هم، یکدیگر را جذب می کنند.
6- عقربه قطب نما خود یک آهن رباست.
7- به کمک سیم، باتری و میخ می توان آهن ربای الکتریکی ساخت.
پرسش های تشریحی:
به پرسش های زیر پاسخ کامل دهید:
1- با در نظر گرفتن شمال و جنوب کره زمین عقربه قطب نما چگونه قرار می گیرد؟
2- دو قطب آهن ربا همیشه رو به کدام سمت می ایستد؟ چرا؟
رو به شمال و جنوب کره زمین، چون در میدان مغناطیسی کره زمین تحت خاصیت آهن ربایی زمین قرار می گیرند.
3- وقتی دو قطب غیر همنام را به هم نزدیک می کنیم چه اتفاقی می افتد؟
همدیگر را جذب می کنند.
4- چه قسمت هایی از آهن ربا، آهن بیشتری را به خود جذب می کند؟
دو سر آهن ربا
5- چگونه می توان آهن ربای الکتریکی قوی تری ساخت؟
با افزایش سیم پیچ ها
6- چند وسیله نام ببرید که در آنها آهن ربای الکتریکی به کار رفته باشد؟
جرثقیل، زنگ اخبار خانه ها و …
7- از قطب نما برای انجام چه کاری استفاده می شود؟
برای تشخیص قبله و تعیین جهت های اصلی شمال و جنوب
8- جرثقیل الکتریکی چگونه کار می کند؟
وقتی اهرم جرثقیل خاصیت آهن ربایی پیدا می کند، قطعات بزرگ آهنی را جابه جا می کند.
9- چگونه به کمک یک آهن ربا که قطب هایش معلوم است قطب های آهن ربای دیگر را می شناسیم؟
آهن ربا را به آهن ریایی که قطبهایش معلوم است نزدیک می کنیم اگر جذب هم شوند قطب ها با قطب آهن ربای معلوم غیرهمنام است.
8
نور و بازتابش
| |||||