گیاهان، موجودات پر ارزش

بخش 3

گیاهان، موجودات پر ارزش

 

گیاهان موجودات پر ارزشی هستند که هم غذای خودشان را می سازند و هم منبع اصلی غذای جانوران و انسان می باشند. آدمیان نخستین، ریشه، برگ، میوه و دانه های خوراکی را جمع می کردند و می خورند. بعدها انسان می اندیشید که می تواند گیاهان مفید را پرورش دهد. پس کار کشاوری یعنی پرورش دادن گیاهان مفید.

 

شخم زدن:

کشاورزان از هزاران سال پیش تاکنون زمین را برای کاشتن، شخم می زنند. در ابتدا این کار با دست انجام می شد. بعدها از گاو و اسب استفاده شد. امروزه تراکتور جای جانوران را گرفته است.

 

آب دادن:

به جهت وجود آب کم در ایران، کشاورزان برای صرفه جویی در مصرف آب، گیاهانی را می کارند که با کمک آب باران و برف رشد کرده و محصول دهند و نیاز به آبیاری نداشته باشند. به این گونه کشاورزی دیم کاری می گویند؛ مانند کشت گندم.

 

از بین بردن علف های هرز:

علف های اضافی که در لابه لای گیاهان کاشته شده می روید. علف های هرز گفته می شود. از بین بردن این علف ها کار زیادی می طلبد.

 

مبارزه با آفت ها:

بعضی از حشرات که گیاه خوار هستند دسته جمعی به مزرعه ها حمله می کنند و قسمتی از محصول را می خورند. برای دفع حشرات مزاحم یا آفت ها، مواد حشره کش ساخته شده است. به دلیل اینکه مواد سمی هستند. دانشمندان از جانورانی مانند عنکبوت یا سوسک بهره می گیرند.

 

محصولات گوناگون:

بعضی از محصولات مانند گندم در بیشتر استان ها به عمل می آید. اما بعضی محصولات دیگر مانند خرما، برنج و انگور در بعضی مناطق رشد می کنند. مثلاً برنج در جایی به دست می آید که آب فراوان داشته باشد و خرما در آب و هوای گرم به دست می آید.

 

نوشیدنی ها:

بعضی از گیاهان به صورت دم کرده و نوشیدنی مصرف می شوند مانند چای، و قهوه؛ و بعضی از محصولات دیگر را برای خوش طعم کردن غذا استفاده می کنیم مانند انواع ادویه ها که بیشتر در کشورهای گرم و مرطوب به دست می آید.

 

داروها:

 مردم از زمان های دور، بعضی گیاهان را به دلیل اثرات داروئی آنها مصرف می کردند. مانند خاکشیر یا دانه به. امروزه هم از گیاهان دارویی استفاده های بسیاری می شود.

 

رنگ ها:

 گیاهان در صنایع رنگرزی هم استفاده می شوند. رنگرزی در استان هایی که قالیبافی دارند رواج دارد که برای رنگ کردن پارچه یا پشم به کار می رود.

از چوب برای تهیه میز، تخته، پنجره و سایر وسایل استفاده می کنند.

 

 

 

پرسش های بخش 3

 درستی یا نادرستی جملات زیر را معلوم کنید:

1- کار مبارزه با آفت ها، همیشه و در همه دوران زندگی آنها مؤثر است.

درست                            نادرست  

 

2- بیشتر کشاورزان برای شخم زدن زمین های پهناور از تراکتور استفاده می کنند.

درست                            نادرست   

 

3- کار کشاورزی یعنی پرورش دادن گیاهان مفید

درست                            نادرست  

 

4- پرندگان کوچک در خوردن حشرات مزاحم و آفت ها مؤثر هستند.

درست                            نادرست   

 

 

 

پررسش های تشریحی:

به پرسش های زیر پاسخ کامل دهید:

1-وقتی می خواهیم زمین را برای کاشتن آماده کنیم ابتدا چه عملی را انجام می دهیم؟

ابتدا زمین را شخم می زنیم.

 

2- برای کاشت یک گیاه باید چه کاری انجام داد؟

ابتدا باید زمین را برای کشت آماده کرد و شخم زد. بعد دانه ها را پاشید و سپس زمین را آبیاری کرد. مرحله بعدی در آوردن گیاهان هرز از داخل زمین است تا زمانی که به رشد کامل خود برسد.

 

3- اصلی ترین غذای انسان را چه گیاهانی تشکیل می دهند؟

گندم، برنج، سیب زمینی

 

4- یاد گرفتن کشاورزی چه اثری در زندگی انسان داشت؟

توانست محصول بیشتری تولید کند و برای زمستان خود غذا ذخیره کند. دیگر مجبور نبود تمام قسمت های گیاه را بخورد. بلکه از هر گیاهی قسمت های مفید را می خورد.

 

5- آیا استفاده زیاد از تراکتور برای زمین های کشاورزی پهناور مضر است؟

بله. چون تراکتور عمیقاً جای خاک را عوض می کند و خاک های سطح رویی که مواد غذایی بیشتری دارند به سطح زیرین انتقال پیدا می کنند. استفاده زیاد از تراکتور برای زمین مفید نیست.

 

6- کدام محصول را حتماً باید با کشت آبی زیاد نمود؟

برنج

 

7- چه محصولاتی در ناحیه کوهستانی بیشتر رشد می کنند؟

گردو، بادام، درختان میوه

 

8- ادویه در چه نوع آب و هوایی به دست می آید؟

گرم و مرطوب

 

9- چه گیاهانی را می شناسید که مصرف دارویی  و رنگرزی دارند؟

دارویی: اوکالیپتوس، گل ختمی، گل بنفشه، نعناع

رنگرزی: حنا، گردو، انار، پوست پیاز، روناس

غذاسازان بزرگ

 

بخش 2

 غذاسازان بزرگ

 

گیاهان می توانند با استفاده از موادی که از زمین و هوا می گیرند، غذا بسازند. قسمتی از غذاهایی که می خورید از گیاه و قسمت دیگر از جانور به دست می آید، جانواران از گیاهان تغذیه می کنند و اگر گیاه نباشد زندگی انسانها و جانوران از بین می رود.

آنچه برای غذاسازی لازم است:

 

سبزینه یا کلروفیل:

 ماده ای سبز رنگ است که در برگ وجود دارد و گیاهان با کمک این ماده در برگ های خود غذا می سازند.

 

دی اکسید کربن:

گازی است که برای غذاسازی لازم است. مواد سوختنی هنگام سوختن، گاز دی اکسید کربن تولید می کنند. ما نیز مقداری از این گاز را با هوای داخل شش ها به بیرون می فرستیم. دی اکسید کردن گازی است که از سوختن مواد مختلف ایجاد می شود و در هوا وجود دارد و از راه سوراخ های کوچکی که در برگ گیاه است به نام روزنه وارد گیاه می شود.

 

آب:

 آب به وسیله ریشه از زمین گرفته می شود. خاک با آب نمناک می شود و ریشه گیاه به وسیله تارهای باریکی که دار د آب را جذب می کند و به برگ می رساند.

خاک: گیاهان سبز مواد معدنی را که در خاک وجود دارد و در آب حل می شوند از ریشه می گیرند و همراه آب به برگ های خود می رسانند. آهن یکی از مواد معدنی است که مقدار آن در گیاه ذرت و بدن انسان به نسبت مساوی وجود دارد ولی در خاک بیشتر است و موجب رشد گیاه می شود.

 

نور خورشید:

 نور خورشید برای غذاسازی گیاه لازم است. گیاهان در تاریگی نمی توانند رشد کنند.

سفر آب از ریشه تا برگ: در ساقه و برگ، لوله های بسیار باریکی وجود دارد که آب از راه آنها از ریشه به برگ می رسد. به این لوله ها آوند می گویند. بعضی  از آوندها غذایی را که در برگ ساخته شده است، به داخل میوه یا ریشه انتقال می دهند تا در آنجا ذخیره شود.

 

 

 

پرسش های بخش 2

پاسخ صحیح را با علامت × مشخص کنید.

1- گیاه چگونه آب را جذب می کند؟

به وسیله برگ 

به وسیله میوه 

به وسیله تارهای ریشه  

به وسیله ساقه      

 

2- محل غذاسازی در کدام قسمت گیاه انجام می شود؟

ریشه 

ساقه 

برگ   

میوه  

 

3- غذای اندوخته بوته گل سرخ در کدام قسمت گیاه دیده می شود؟

ریشه 

ساقه 

برگ   

گل    

 

4- در بین گیاهان زیر کدامیک در عمل غذاسازی فعال تر هستند؟

گل گلایل 

گندم  

خیار   

درخت گردو 

 

5- آب چگونه به قسمت های مختلف گیاه می رسد؟

از راه آوند 

از راه تارهای نازک ریشه 

از راه هوا  

از سوراخ های ریز برگ  

 

 

 

سوالات تشریحی:

به سوالات زیر پاسخ کامل دهید؟

1- کدام گروه از موجودات زنده می توانند برای خود غذا بسازند؟

گیاهان سبز

 

2- گیاه در کدام  اندام خود غذا می سازد؟

در برگ

 

3- رگه هایی که در برگ گیاه می بینید چیست؟

آوند

 

4- گیاهان برای غذاسازی به چه چیزهایی نیاز دارند؟

سبزینه - دی اکسید کربن - آب - خاک - نور خورشید

 

5- آیا نوع آب و خاک در شد گیاه اثر دارند؟

بله، در شمال ایران که خاک حاصلخیزی  دارد، گیاهان بیشتری رشد می کنند.

 

6- چند گیاه نام ببرید که در برگ خود غذا ذخیره می کنند؟

کاهو و کلم

 

7- در کدام یک از این گیاهان کار غذاسازی شدیدتر است؟ چرا؟ گوجه فرنگی، بوته گندم، بوته گل سرخ

بوته گوجه فرنگی. چون در مدت کوتاهی محصول زیادی می دهد و میوه آن محتوی مواد غذایی فراوان است.

 

8- آیا خود گیاه از اندوخته اش استفاده  می کند؟

خیر، اندوخته گیاه، غذای اضافی است که به مصرف سایر موجودات زنده می رسد.

ساختمان بدن موجودات زنده

بخش اول

 ساختمان بدن موجودات زنده

 

 

موجودات زنده با موجودات غیر زنده متفاوتند. آجر، صندلی و کتاب جزء موجودات غیر زنده و پروانه، درخت و گنجشک جزء موجودات زنده هستند. رشد، حرکت و تولید مثل از مهم ترین تفاوت های موجودات زنده و غیر زنده می باشد.

 

سلول چیست؟

بدن ما و همه موجودات زنده از واحدهای بسیار کوچکی به نام سلول ساخته شده است. سلول واحد ساختمانی بدن است.

ساختمان سلول: برای دیدن سلول به دلیل کوچک بودن آن، باید از وسیله ای به نام میکروسکوپ استفاده کنیم. با میکورسکوپ می توان همه چیز را بیشتر از 1000 برابر بزرگ کرد.

 

هر سلول 3 بخش دارد:

 1- پوسته، 2- سیتوپلاسم و 3- هسته. پوسته مانند پوششی در اطراف سلول کشیده شده است. سیتوپلاسم، مایع غلیظی است که تمام سلول را پر می کند. یک هسته کوچک نیز در داخل سیتوپلاسم است. شکل و اندازه سلول ها با هم متفاوت است.

در ساختمان برگ سه نوع سلول مشاهده می کنیم که هر یک کار معینی انجام می دهند. سلول ها از غذایی که وارد آنها می شود استفاده می کنند و در صورت آسیب دیدن آنها تقسیم می شوند و سلول جدیدی را به وجود می آورند و اینک ار تا پایان عمر ادامه دارد.

سلول ها کار های مختلفی انجام می دهند. مثلاً سلول عصب (انتقال پیام) سلول استخوان (استحکام) سلول ماهیچه (حرکت) و سلول روده (جذب) غذا را به عهده دارند.

 

شباهت های سلول ها:

 1- همه سلول ها سه بخش اصلی (پوسته،هسته، سیتوپلاسم) دارند.

 2- همه سلول ها رشد می کنند.

 3- همه سلول ها تقسیم می شوند.

در برگ دونوع سلول وجود دارد: 1- روی برگ از سلول های نازک و پهن تشکیل شده و 2- در درون برگ سلول های مستطیلی که سبزینه دارند وجود دارد.

 

 

 

پرسش های بخش 1

سوالات چهارگزینه ای:

 پاسخ صحیح را با × علامت بزنید:

1- کدامیک از موارد زیر در بدن تمام موجودات زنده وجود دارد؟

استخوان

ماهیچه 

سلول   

پوست  

 

2- رشد بدن انسان به سبب چیست؟

ورزش کردن       

استراحت کردن  

تقسیم سلول ها     

کش آمدن سلول ها   

 

3- پوششی که در اطراف سلول ها وجود دارد چه نامیده می شود؟

استخوان

پوسته 

سیتوپلاسم   

هسته  

 

4- ساختمان بدن کدام موجود زیر از تعداد سلول بیشتری تشکیل شده است؟

شتر   

پلنگ  

خروس

مورچه 

 

5- مایع غلیظی که سلول را فرا گرفته است چه نام دارد؟

پوسته 

سیتوپلاسم 

ماده سلولی

هسته 

 

6- هسته ی کدامیک از سلول های زیر نسبت به سلول های دیگر کوچک تر است؟

سلول استخوان

سلول عصب    

سلول ماهیچه  

سلول روده      

 

 

سوالات تشریحی

 به سوالات زیر پاسخ کامل دهید:

1- مراحل رشد و تقسیم سلول در شکل زیر به هم ریخته است، با زدن شماره آنها را مرتب کنید.

 

2- چه تفاوت ها و چه شباهت هایی در بین سلول های مختلف بدن انسان دیده می شود؟

همه سلو لها از نظر رشد، تقسیم سلول و احتیاج به غذا شبیه هم هستند. ولی تفاوت آنها در شکل، اندازه و نوع کاری است که انجام می دهند.

 

3- چهار نمونه از سلول های بدن را نام ببرید و وظیفه هر یک را بنویسید؟

سلول عصب (انتقال پیام) - سلول روده (جذب غذا) - سلول ماهیچه (حرکت) - سلول شش (جذب اکسیژن)

 

4- سلول گیاهی با سلول جانوری چه تفاوتی دارد؟

سلول گیاهی دو پوسته دارد به همین دلیل محکم تر از سلول های جانوری است.

 

5- سلول ها چگونه زیاد می شوند؟

تقسیم سلولی

 

6- سلول از چه قسمت هایی تشکیل یافته است؟

پوسته،سیتوپلاسم، هسته

 

7- کدام عمل در مورد بیشتر سلول ها تا آخر عمر صورت می گیرد؟

تقسیم شدن